Słońce wyemitowało niesamowite struktury. Naukowcy dopatrzyli się w nich „UFO” i „cyklonu”

Wideo opublikowane przez Europejską Agencję Kosmiczną (ESA) przedstawia gigantyczny pióropusz wiatru słonecznego górujący nad Słońcem w nigdy wcześniej niewidzianych spiralnych kształtach. Ujęcia poklatkowe uchwyciły też dziwne obiekty lecące poprzez tę niezwykłą scenerię. Wyglądają niczym rozpikselowane UFO — w rzeczywistości jest to jednak obraz odległych gwiazd „przefiltrowany” przez słoneczną plazmę.

„UFO” i korkociąg na Słońcu

Film udostępniony 26 marca to przyspieszone nagranie zjawisk, które miały miejsce 12 października 2022 r. Należąca do ESA sonda Solar Orbiter rejestrowała je przez osiem godzin. Skierowała swoje kamery na superszybkie, naładowane elektrycznie cząstki zwane wiatrem słonecznym. Jest on niemal nieustannie emitowany przez naszą macierzystą gwiazdę. Nagranie nie byłoby możliwe bez koronografu – przyrządu zasłaniającego światło tarczy Słońca. Odcięcie go umożliwia zobaczenie korony słonecznej, czyli zewnętrznej części atmosfery naszej gwiazdy.

Solar Orbiter po raz pierwszy zarejestrował wiatr słoneczny poruszający się ruchem wirowym. „Cząsteczki wiatru słonecznego poruszają się spiralnie na zewnątrz, jakby zostały złapane w cyklonie rozciągającym się na miliony kilometrów od Słońca” – pisze ESA w komunikacie. Niezwykłe nagranie pokazuje również około tuzina idealnie prostych linii, które przesuwają się po ekranie niczym statki w grze „Space Invaders”. W rzeczywistości to dalekie gwiazdy, które widać w tle, a ich ruch to wynik ruchu samej sondy.

W analizie filmu, opublikowanej 26 marca w „The Astrophysical Journal”, naukowcy określili gigantyczny słoneczny korkociąg jako „pseudostreamer”. To jedna z form wiatru słonecznego, pierwszy raz opisana w 1972 r. Niezwykły cyklon uformował się w pobliżu północnego bieguna Słońca w wyniku rozbłysku słonecznego, który wyrzucił przestrzeń kosmiczną strumienie cząstek. Kosmiczny korkociąg osiągnął długość do 1,5 razy większą niż średnica Słońca i trwał około trzech godzin. Niesamowity kształt strumienia wiatru prawdopodobnie powstał w wyniku tzw. fal Alfvéna. To ruchy plazmy (zjonizowanego gazu), która oscyluje w polu magnetycznym. Badacze sądzą, że ten unikalny kształt wiąże się z położeniem bliskim północnego bieguna Słońca, gdzie pole magnetyczne jest znacznie silniejsze niż w pobliżu równika.

Obserwacje Słońca: Solar Orbiter i inni

W momencie nagrania filmu należąca do ESA sonda Solar Orbiter była jedynym instrumentem zdolnym do badania wiatru słonecznego. W 2022 roku badała m.in. biegun Słońca. Wystrzelona w grudniu 2024, złożona z 2 satelitów misja Proba-3 ESA także będzie obserwować wiatr słoneczny. Z kolei sonda Parker Solar Probe, należąca do NASA, została wystrzelona w 2018 r. i pomogła uchwycić ważne dane dotyczące wiatru słonecznego podczas ostatnich, najbliższych w historii astronomii, przelotów przez zewnętrzne warstwy atmosfery Słońca.

Słońce w szczycie aktywności

Słońce przeżywa obecnie szczyt w swoim około 11-letnim cyklu aktywności, czyli maksimum słoneczne. Rozpoczęło się ono na początku 2024 roku. W tej fazie silne rozbłyski słoneczne, plamy słoneczne, i wyrzuty masy koronalnej zdarzają się zdecydowanie częściej, a wiatr słoneczny się nasila. Wraz z cyklem zmienia się także siła promieniowania słonecznego i jego wpływ na pogodę kosmiczną oraz ziemską atmosferę. Wszystkie te zmiany są wynikiem przemian w polu magnetycznym Słońca, które co cykl ulega odwróceniu: bieguny magnetyczne zamieniają się miejscami. Jednak film został nagrany w 2022 roku, przed maksimum słonecznym, co mocno zaskoczyło naukowców. Słońce jest przewidywalne, ale tylko do pewnego stopnia.

Źródło: ESA, Live Science

Nasza autorka